سالهای متمادی روابط ایران و گرجستان بدین صورت بوده است که بخش اعظم سرزمین قفقاز از دوره هخامنشیان و ساسانیان تا قاجاریه زیر نظر حكومت مرکزی ایران اداره می‌شد و خراج خود را به دولت ایران پرداخت می‌کردند. بخشهایی از گرجستان از زمره ساتراپی‌های 18 و 19 ایران بشمار می‌رفت. دربرخی مقاطع تاریخی و پاره‌ای موارد، حكام محلی كه از طرف ایران منصوب می‌شدند، اداره امور را بر عهده داشتند. در برهه‌هایی نیز حکومت‌های محلی مستقل عمل می‌کردند و روابط ایران و گرجستان با احترام متقابل به استقلال هر دو کشور از سر گرفته می‌شد. سیطره حكومت ایران و بعضا عثمانی در قفقاز در دوره‌های تاریخی متعدد، شدت و ضعف داشته است.
در دوره‌هایی كه دولت ایران در جنگ با مهاجمان به حدود و ثغور كشور یا جنگ برای كشورگشایی یا سركوبی حاكمان متمرد درگیر می‌شد، اقتدار حكومت ایران در مركز به سستی می‌گرایید یا اختلا ف‌ها در درون هیات حاكمه شدت می‌گرفت، این مناطق نیزمانند نقاط پیرامونی دیگر، ادعای استقلال می‌كردند و در دوره‌هایی، نیمه مستقل و گاه مستقل به حیات خود ادامه می‌دادند. ولی هرگاه دولت‌های ایران از اینگونه درگیری‌ها و جنگ‌های پیرامونی رهایی می‌یافتند مجدداً قدرت خود را باز یافته و اقتدار خویش را گسترش می‌دادند.
اوایل دوره صفویه، اوج اقتدار ایران بر قفقاز بود، در این دوره مرزهای شمال غربی ایران بسیاری از قلمرو كنونی قفقاز جنوبی و داغستان را در برمی‌گرفت. در دوره جنگ‌های ایران و عثمانی، ایران و روسیه و روسیه و عثمانی، قفقاز میدان مبارزه سه دولت مقتدر آن زمان بود. در دوره قاجاریه در اثر ضعف دولت ایران در پی جنگ‌ها و لشگركشی‌های مداوم و نیز ورود بازیگران جهانی دیگر از جمله امپراطوری‌های روسیه، فرانسه و انگلیس به صحنه منطقه، رفته رفته از اقتدار ایران كاسته شد و پس از امضای معاهده های گلستان در سال 1813 و تركمنچای در سال 1828، مرزهای ایران و روسیه به مرزهای كنونی رسید و قفقاز پس از آن از ایران جدا و ارتباط ایرانیان با ملل و اقوام قفقاز به تدریج رو به كاهش نهاد.
روابط معاصر سیاسی ایران و گرجستان
بدنبال اعلام استقلال گرجستان در سال 1918، ایران این کشور را مورد شناسایی قرار داد. بدنبال فروپاشی شوروی در 1991 نیز، جمهوری اسلامی ایران از اولین كشورهایی بود كه استقلال گرجستان را به رسمیت شناخت و پس از آن دو كشور همكاری‌های هرچه بیشتر منطقه‌ای و بسط و تعمیق مناسبات فیمابین را در دستور كار خود قرار دادند. پس از گذشت چند ماه از استقلال گرجستان، روابط دیپلماتیك بین دو كشور برقرار شد. دولت و مردم ایران همواره ازاستقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی گرجستان پشتیبانی کرده‌اند.
دو كشور ایران و گرجستان با درك ضرورت‌های دنیای معاصر كه منطقه گرایی از شاخص‌های آشكار آن است همكاری‌های هر چه بیشتر منطقه‌ای و بسط و تعمیق مناسبات فیمابین را در دستور كار خود قرار داده‌اند. روابط سیاسی دو كشور و سفرهای مقامات عالی‌رتبه آنها جریان دارد. اهم سفرهای انجام شده فیمابین بشرح زیر است:
سفرهای مقامات سیاسی گرجی به ایران:
1- سفر ادوارد شوارد نادزه رئیس جمهور وقت گرجستان به ایران در سال 1371
2- سفر سیگو نخست وزیر اسبق گرجستان به ایران در سال 1371
3- سفر كروالیشویلی معاون اسبق نخست وزیر و رئیس اسبق گرجی كمیسیو ن مشترك دو كشور به ایران در شهریور 1373
4- سفر ماغرادزه وزیر اسبق فرهنگ گرجستان به ایران در آبان ماه 1373
5- سفر گوگوآدزه رئیس اسبق پارلمان گرجستان به ایران در آذرماه 1373
6- سفر آقای گوگولیا رئیس اسبق رادیو و تلویزیون گرجستان به ایران در بهمن ماه 1373
7- سفر تامازكواچانتیرادزه وزیر اسبق آموزش متوسطه و عالی گرجستان به ایران در بهمن ماه 1373
8- سفر اوتار پاتساتسیا نخست وزیر اسبق گرجستان به ایران در اسفند ماه 1373
9- سفر میشویلی قائم مقام وزیر اسبق صنایع گرجستان به ایران در خرداد ما ه 1373
10- سفرشاشیاشویلی نماینده تام الاختیار اسبق ریاست جمهوری وقت گرجستان در منطقه ایمرتی آن كشور به ایران در خرداد ماه 1373
11- سفر متروولی رئیس اسبق دانشگاه دولتی تفلیس به ایران در مهر ماه 1374
12- سفر اوكلبا قائم مقام اسبق وزارت امور خارجه گرجستان در آذر ماه 1374
13- سفر لكیشویلی وزیر دولت اسبق گرجستان در دی ماه 1375
14- سفر جنا بآقای ایراکلی مناقاراشویلی وزیر امور خارجه اسبق گرجستان در تیر ماه 1375
15- چهار مورد سفر معاونین وزیر وقت خارجه گرجستان به تهران در شهریور و آذر 1375 شهریور و آبان 1378
از سال 1378 تا 1381 نیز مناقاراشویلی وزیر امور خارجه اسبق این كشور، به همراه معاونین وزیر خارجه گرجستان، رییس پارلمان و اسقف اعظم به ایران سفر كردند.
16- تیر ماه سال 1383 ساآكاشویلی رییس جمهور این كشور به ایران سفر نمود.
17- اسفند ماه سال سفر 1387 نعلبندوف معاون وزیر خارجه گرجستان
18- سفر تموری یاكوباشویلی وزیر همگرایی مجدد این كشور به ایران
19- 1388 سفر گریگول واشادزه به ایران
20- 1389 سفر وزیر کشاورزی گرجستان به ایران
21- 1392 سفر کنستانتین سورگولادزه وزیر گرجیان خارج از کشور به ایران جهت شرکت در مراسم تحلیف جناب آقای روحانی
22- شهریور 93 سفر آقای تدو جاپاریدزه رئیس کمیسیون روابط خارجی پارلمان گرجستان به ایران به دعوت آقای بروجردی رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی
23- سفر خانم مریم والیشویلی معاون وزیر انرژی گرجستان به ایران
24- بهمن 93 سفر آقای داویت اوسوپاشویلی رئیس پارلمان گرجستان به ایران به دعوت آقای لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی
25- اسفند 93 سفر خانم میکلادزه معاون وزیر اقتصاد و توسعه پایدار به ایران
سفرهای مقامات سیاسی ایران به گرجستان:
1- سفر ولایتی وزیر امور خارجه اسبق به گرجستان در سال 1372
2- سفر واعظی معاون اسبق اروپا و آمریكای وزارت امور خارجه ایران به گرجستان در سال 1372
3- سفر شفتی مدیر عامل اسبق هواپیمای جمهوری اسلامی ایران به گرجستا ن در سال 1373
4- سفر ایروانی قائم مقام وزارت جهاد سازندگی اسبق به گرجستان در سال 1373
5- سفر كلانتری وزیر كشاورزی اسبق به گرجستان در فروردین ماه 1374
6- سفر هاشمی رفسنجانی ریاست جمهوری وقت به گرجستان در فروردین اردیبهشت 1374
7- سفر ولایتی، تركان، آل اسحاق، محمدخان، واعظی و تولایی در معیت ریاست محترم جمهوری وقت.
8- سفر شاه چراغی مدیرعامل اسبق هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران به گرجستان در مرداد ماه 1374
9- سفر هاشمی معاون وزیر مسكن اسبق به گرجستان در مرداد ماه 1374
10- سفر دكتر روحانی در رأس هیات عالی رتبه پارلمانی به گرجستان در مرداد و شهریور 1374
11- سفر محمدخان وزیر اسبق امور اقتصادی و دارایی در راس یك هیات عالی رتبه سیاسی اقتصادی به گرجستان به منظور برگزاری دومین اجلاس كمیسیون مشترك اقتصادی در مهرماه 1374
12- سفر حبیبی معاون اول وقت رییس جمهور به تفلیس در مهرماه 1375
13- سفر سرمدی معاون وزیر خارجه به تفلیس در سال 1377
14- سفر خرازی وزیر امور خارجه به تفلیس در سال 1378
15- سفر دكتر محمدی معاون وقت آموزش و پژوهش وزارت امور خارجه جهت شركت در میز گرد مشترك ایران و گرجستان در تفلیس در سال 1387
16- سفر متکی در 12 و 13 آبان 1389 به تفلیس
17- سفر محمدی زاده معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان محیط زیست به گرجستان در سال 1391
18- سفر رحیم پور معاون وزیر امور خارجه به گرجستان جهت شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور این کشور در 25 تا 27 آبان 92
19- سفر رحیم پور معاون وزیر امور خارجه به گرجستان به دعوت همتای گرجی از 13 تا 17 اسفند ماه 92
20- سفر میرفخار معاون کنسولی جهت شرکت در دومین کمیسیون مشترک کنسولی از 26 تا 29 فروردین 93
21- سفر گروه دوستی مجلس شورای اسلامی به گرجستان از 5 تا 10 آبان 93
22- برگزاری پنجمین اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی بین دو کشور 28 اردیبهشت 1394
روابط ایران و گرجستان پس از انقلاب رز
با وقوع انقلاب رز، جمهوری اسلامی ایران ضمن تاكید بر استقلال و تمامیت ارضی گرجستان خواستار حل مسالمت آمیز بحران گردید و پس از حل این بحران نیز از زمامداران جدید حمایت و استقبال نمود. شركت هیات عالی رتبه ایران در مراسم تحلیف ریاست جمهوری گرجستان و دیدار با رئیس جمهور و نخست وزیر این كشور در تغییر دیدگاه دولتمردان جدید با جمهوری اسلامی ایران بسیار مؤثر بود. انجام سفر آقای ساآكاشویلی و هیات همراه به تهران در تیر ماه 1383 و امضاء چند سند همكاری بین دو كشور از جمله يادداشت تفاهم اساس روابط متقابل و اصول همكاری‌هـای دو كشـور، قـرارداد بازرگانی، برنامه مبادلات فرهنگی، پروتكل الحاقی به قرار داد حمل و نقل هـوایی و توافقنامه كمك توسعه‌ای جمهوری اسلامی ایران به گرجستان نقطه عطفی در توسعه روابط و نگاه به آينده در روابط بین دو كشور به شمار رفت.
سفر آقای امین زاده معاون وقت آسیا، اقیانوسیه و مشترك المنافع به تفلیس در اوایل دی ماه 83 به عنوان اولین مقام سیاسی كشورمان به تفلیس پس از وقوع انقلاب رز، گام مهم دیگری در بعد روابط سیاسی و اقتصادی ایران و گرجستان برای توسعه همكاری‌های دو كشور بود كه این سفر زمینه سفر آقای دكتر عارف معاون وقت ریاست جمهوری به گرجستان و برگزاری چهارمین اجلاس كمیسیون مشترك اقتصادی دو كشور در تاریخ 1 تا 5 اردیبهشت ماه 1384 در تفلیس را فراهم نمود. سفر آقای صفری، معاون وزیر خارجه كشورمان به تفلیس در مرداد ماه سال 1385، به روابط و ارتباطات سیاسی فضای تازه‌ای بخشید. روند مناسبات سیاسی از تابستان سال 1384 تحت الشعاع انتخابات ریاست جمهوری و متعاقب آن تغییرات مدیریتی كشورمان قرار گرفت. پس از وقفه‌ای یك ساله، مجددا در نیمه دوم سال 1385 در روابط دو كشور تحرك ایجاد شد كه سفر وزیر امور خارجه گرجستان به ایران در این راستا قابل ذكر است. شایان ذكر است كه از سال 1384 تا 87 نیز پس از یك وقفه سه ساله، سفر معاون وزیر خارجه گرجستان و وزیر همگرایی این كشور به جمهوری اسلامی ایران مناسبات دو كشور از سر گرفته شد. دولت و ملت گرجستان هیچگاه همکاری جمهوری اسلامی ایران با گرجستان را در حل بحران انرژی که در زمستان سال 1384 با قطع صادرات گاز روسیه به گرجستان اتفاق افتاد را فراموش نكرده و همیشه در اظهار نظرات خود آن را ذكر می‌كنند.
روابط اقتصادی و تجاری جمهوری اسلامی ایران با گرجستان از بدو استقلال این كشور آغاز شده و تا كنون بیش از 70 مورد موافقت‌نامه و یادداشت تفاهم همكاری بین دو كشور به امضاء رسیده است. در جریان سفر ساكاشویلی رییس جمهور گرجستان و هیأت همراه به ایران در تیر ماه سال 1383 یادداشت تفاهم اساس روابط متقابل و اصول همكاری های دو كشور، قرارداد بازرگانی، برنامه مبادلات فرهنگی، پروتكل الحاقی به قرارداد حمل و نقل هوایی و توافق نامه كمك توسعه‌ای جمهوری اسلامی ایران به گرجستان به امضاء رسید و مقرر گردید كمیسیون مشترك اقتصادی دو كشور پس از 8 سال توقف مجددا در سطح عالی برگزار گردد.
همكاری ایران و گرجستان در زمینه انرژی
در سال 85، در هنگام بروز بحران در روابط دو كشور گرجستان و روسیه و در سردترین زمان سال در 22 ژانویه سال 2006 خط لوله انتقال گاز روسیه به گرجستان منفجر و صدور گاز به این كشور برای مدتی قطع شد كه با صدور گاز از سوی جمهوری اسلامی ایران به گرجستان به مدت 15 روز مردم این كشور از سرما نجات یافتند.
گرجستان علاقمند به خرید گاز از جمهوری اسلامی ایران بود. مذاكراتی نیز در این زمینه انجام شد. آقای زوراب ناگویدلی نخست وزیر وقت گرجستان اعلام نموده بود که علیرغم مخالفت‌های آمریكا ما مطمئنا از ایران گاز خواهیم خرید. ما نه تنها از گاز ایران را برای مصرف مستقیم بلكه برای تولید برق نیز استفاده خواهیم كرد. شایان ذكر است به رغم مذاكرات در این زمینه تاكنون تصمیم جدی جهت خرید گاز و انعقاد قرارداد بین دو كشور صورت نپذیرفته است.
در خصوص انتقال و مبادله برق بین ایران و گرجستان، در آبان ماه 1385 موافقت نامه اجرایی دو جانبه برای انتقال برق ایران به گرجستان از طریق ارمنستان با حضور وزیر نیروی ایران و وزیر انرژی گرجستان امضا شد. با وصل شدن شبكه برق ایران به گرجستان و از آن طریق به روسیه و اوكراین، ایران می‌تواند به شبكه برق اتحادیه اروپا وصل و امكان تبادل انرژی الكتریكی فراهم می‌گردد. در سال 88 نیز معاون وزیر انرژی گرجستان به ایران سفر کرد و یادداشت تفاهمی در این زمینه به امضا رسید. مشکل اساسی برای مبادله برق بین دو کشور ایران و گرجستان، وجود کشورهای جمهوری آذربایجان و ارمنستان بین ایران و گرجستان است که یا اراده لازم برای در اختیار گذاشتن مسیر ترانزیت و خطوط انتقال انرژی را ندارند و یا بحث مشکلات فنی و ظرفیت را پیش می‌کشند.
درخواست مشاوره (
کانال تلگرام ما (
